Tütün, botanik dilinde adı Nicotiana Tabacum olan 0,75 – 1,5 m boyunda patlıcangillerden yıllık bir bitkidir.
Amerikan yerlilerinin ayinlerde kullandığı bu bitki, 1500’lü yıllarda Amerika’nın Avrupalılar tarafından işgaliyle birlikte keşfedilmiş ve Avrupa’ya getirilmiştir. Nicotine ismi, tütünü Avrupa’ya ilk getirenlerden Fransız diplomat Nicot’un isminden gelir. Tütünün Anadolu’ya gelmesi ise 1600’lü yıllarda olmuştur. Tobacco ismi ise, yerlilerin tütünü içerken kullandığı çubuklara verdikleri isimdir.
Yerlilerin ritüellerinde kullandığı bu özel bitki Avrupa’ya gelmesiyle birlikte keyif verici olarak kullanılmaya ve küresel ekonomide çok ciddi bir yere sahip olmaya başlamıştır. Afrika’da yüzyıllar boyunca avlanan insanlar köle kullanılan Amerika ve diğer yeni keşfedilen ülkelere tütün işçisi köleler olarak getirilmiştir. Çok uzak olmayan bir tarihe kadar hamilelerin sigara kullanılması doktorlar tarafından tavsiye edilmekteydi. Eminiz ki sigara insan sağlığına hep olumsuz bir etki yapmıştır. Ancak bu olumsuz etki teknolojinin ilerlemesi, para kazanma hırsının doruğa ulaşması sayesinde özellikle 20. Yüzyılın son çeyreğinde felaket boyuta ulaşmıştır.
Daha fazla mal satmak, insanları ürüne bağımlı kılmak üzere birçok yabancı kimyasalın sigaralara ekleniyor olduğu açık bir gerçektir. Bağımlılık yapmaması halinde nikotinin dikkat artıcı özelliği olduğu iddialar arasındadır. Kızılderililerin tütün kullanıyor olması gerçeği tütünün saf olduğu takdirde ve bağımlılık yaratmaması halinde insan sağlığına ne kadar zararlı olduğunu konusunda bir merak yaratıyor.
Sigaranın içeriğindeki maddeler solunduğunda akciğerlerin nazik zeminini örter ve en yaşamsal gereksinim soluk almayı giderek imkansız hale getirir. Bu yüzden mevcut durumda sigaranın insan sağlığına zararlı olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Bir yandan ekonomik gelir kaynağı iken diğer yandan yapılan sağlık harcamaları nedeniyle büyük bir ekonomik kayıp nedenidir. Dünyada ölüme neden olan başlıca nedenlerin en başında tütün kullanmak gelir. Ancak bu sıralamanın bundan 50 yıl önce bu şekilde olmadığını da eklemek gerekir. Teknoloji ve açgözlülük Kızılderililerin ayin yaparken kullandığı tütsü olan tütünü paketlenmiş bir canavara dönüştürmüştür.
Peki tütün sadece sigara yapımında mı kullanılır?
Dünyada en fazla tütün üreten ülke Çin’dir. Türkiye 6. Sıradadır. TSE verilerine göre en çok tütün üreten iller sırasıyla Manisa, Denizli, Samsun, Uşak, Adıyaman, Balıkesir, Aydın, Tokat, İzmir ve Malatya’dır. Bu illerde tütün üretimi yaklaşık en büyük geçim kaynaklarından biridir. Yerine koyabilecekleri bir başka geçim kaynağı olmadığı ve tütün üretimi olmadığı takdirde çok sayıda insanın işsiz kalacağı açıktır. Bunun da en az sigara kullanımı kadar yıkıcı bir sorun olacağı açıktır.
Tütün sigara ve puro yapımında olduğu kadar böcek ilacı yapımında, boya, sabun, kolonya da kullanılır.
Her ne kadar tütünün kendi kötü koksa da ve tadı acı olsa da tütün kolonyası oldukça güzel bir kolonyadır. Sigara bağımlılığı aslında bir nikotin bağımlılığıdır. Nikotinin kendi başına bu kadar güçlü bir bağımlılık yaratıyor olması düşündürücüdür. Bağımlılık yapan nikotin mi, dudak tiryakiliği mi yoksa sigaranın işlenmesi sırasındaki etkenler midir? Bazı gıda ürünlerinde kullanılan MSG (monosoldyumglutamat) maddesinin lezzet verdiği kadar bağımlılık da verdiği kabul edilmiş bir gerçektir. Birçok üretici bu maddeyi artık kullanmamaktadır. Yalnız sigaranın değil tüketilen her maddenin içeriğinin bağımlılık oranına göre denetlenmesi ve uyarıcı bir etiket bulundurulması gereklidir. Pakete sigara sağlığa yazmak, kapalı alanlara sigara içmenin cezası xx TL dir yazmaktan bahsetmiyoruz. Bu sigara içerdiği maddeler nedeniyle şu kadar bağımlılık yaratmaktadır şeklinde bir bilimsel çalışmadan bahsediyoruz.
Tütün üretmek hiçbir şekilde tütün bağımlılığı nedeni değildir. Çıkarılan yasalarda ve uygulamalarda böcek zehri, boya ve kozmetikte de kullanılan tütünün üretiminden geçimini sağlayanların durumunun göz ardı edilmesi de son derece yanlış olacaktır.
