Eskilerin dediği gibi “Ayağını sıcak tut, başını serin.” Hava sıcaklıklarının peş peşe rekorlar kırmaya başlamasıyla birlikte insan davranışlarındaki değişikliği hepimiz gözlemleyebiliriz. iklim değişikliğiyle birlikte artan sıcaklıklara yeni normal gözüyle bakıp, önlem almalıyız.
Bazı iklim değerleri
1971 yılında Türkiye yıllık ortalama sıcaklık 13,1o – Dünya ortalaması 13,7o
2021 yılında Türkiye yıllık ortalama sıcaklık 14,7o – Dünya ortalaması 14,9o
1981 yılında Türkiye toplam afet fırtına sayısı 90 – 2021 yılında 390 (Fırtınalar sıcak ve soğuk havanın yer değiştirmesiyle oluşur)
İnsan ve bilgisayar birbirine çok benzer. Bilgisayarın beyni işlemcidir. İşlemci ısındıkça bilgisayar yavaşlar, hata yapar, kilitlenir. Çalıştırmak için ısrar ederseniz sonunda işlemci yanar. Sıcak bir insan beyni de aynı şekilde davranır. Anlama yetisi zayıflar, hareketler yavaşlar, kafanızı serinletmez ve yapmakta olduğunuz işi azaltmazsanız sonuç beyin kanaması bile olabilir.
Vücut ısındıkça terlemeye neden olur. Bu da vücudun çok ihtiyaç duyduğu tuzların bedenden atılmasına yol açar. Tuzlar vücutta elektrik iletimini sağlar. Bu iletim, beyinden alınan komutların organlara dağıtılmasıdır. Bu komutlar yalnızca canınız istediği için elinizi kaldırmak gibi değildir. Aynı zamanda otomatik, bedenin yaşaması için bilinçsizce gönderdiği komutları içerir. Çok ateşiniz olduğunu varsayın. Beyin hücreleri zarar görmeye başlar, işler migren, epilepsi, felç ve menenjite kadar gidebilir. Aşırı sıcak havada ise beynimizin yandığını ateş gibi anlamayabiliriz. Daha yavaş ve sinsi zarar verir. Bu nedenle sıcak havayı ateşiniz varmış gibi önlem alarak karşılamanız iyi olur.
- Sıcaklığın yüksek olduğu günlerde mümkünse evden çıkmayın. Gün boyu yerde ve havada biriken sıcaklık akşam da etkili olacağından dışarı çıkmak için sabah saatlerini tercih edin.
- Sık aralıklarla sıvı alın. Su en iyi seçimdir.
- Bulunduğunuz ortamdaki sıcaklığın dayanılabilir olduğunu ölçün. Bunun için akıllı telefonunuzu kullanabilirsiniz.
- Sıcaklığın yüksek olduğu saatlerde dışarıda olmasanız bile fazla hareket etmekten kaçının.
- Yüksek sıcak; rehavet, konsantrasyon eksikliği, can sıkıntısı gibi etki yaratır. Bu durum uzun sürerse sizi tembelliğe alıştırabilir. Rehavetten kurtulmak için duş alın, en kötü ihtimalle ensenizi ıslatın. Ense kökünde bulunan omurilik soğanı bilgisayarın Bios pilidir.
Bu, alışageldiğimiz sıcak havalardan çok karşılaşacağımız daha yoğun, sonu gelmeyen aşırı sıcaklara karşı bir uyarıdır. Ağaçsızlaştırılan bir dünyada temiz su tükenirken, ne gölge ne de su bulamayacağınızı hesaplamanız gerekir. Klimalar için gereken elektrik size önce pahalı gelecek daha sonra ise gezegen çapında çok kullanıldığı için bulunmaz olacaktır. Sonraki yazılarımızda serinliği ve suyu elde etmenin, hayatta kalmanın nasıl mümkün olacağını incelemeye çalışacağız.
Aşırı sıcaktan kalıcı olarak etkilenen beyin hücreleri insan davranışlarının değişmesine de neden olur. Bir kaza sonrası travma gibi olduğunuzdan farklı birine dönüşebilirsiniz. Bitkiler değişen iklim koşullarına belli oranda adapte olmaya çalışıyorlar ancak insan için bu durum daha avantajlı hale gelebilir. Tropik bölge koşullarına alışmış insanların bile gelmekte olan sıcaklıklara dayanamayacağını varsayabiliriz. O halde aşırı sıcakta ne yapacağımızı tıpkı depremde ne yapacağımızı planladığımız gibi planlamamız gerekir.
